باسمه تعالی
آنچه باید نویسندگان محترم بدانند:
فصلنامه قرآن و علوم اجتماعی در زمینه مباحث اخلاقی و قانونی پژوهش از اصول و ضوابط کمیته اخلاق بین المللی نشر (COPE) پیروی خواهد نمود.
آنچه باید داوران محترم بدانند:
اصول اخلاقی انتشار مقاله
«این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار(COPE) می باشد و ازآیین نامه اجرایی قانون پیشگیری ومقابله باتقلب درآثارعلمی پیروی می نماید»
نظامنامه اخلاقیات برای تحقیقات و انتشارات علمی
به منظور احقاق عدالت در تحقیقات و انتشارات علمی نظامنامه ای طراحی و تدوین شده است که رفتار علمی و آکادمیک تمامی افراد مربوطه را تضمین میکند. این نظامنامه در سه زیرمجموعه ی نویسنده، ویراستار، و بازنگر تنظیم گردیده است.
نظامنامه اخلاقیات برای نویسندگان:
اصالت: در این قسمت بر اهمیت نوآوری و اصالت مقالات تاکید شده است. قوانینی که برای این بخش تنظیم گردیده نویسنده را از ارائه ی مقالات چاپ شده در مجلات دیگر و یا ارائه ی مجدد مقالاتی که توسط هیات داوری مجله رد شده اند و یا شرایطی از این قبیل منع کرده است. در عین حال در شرایط خاصی ارائه ی مجدد مقالات ممکن میباشد.
سرقت ادبی: در این قسمت تمامی مصادیق سرقت ادبی که در مقالات ارائه شده میباشند از طرف ویراستاران مجله مورد بررسی دقیق قرار خواهد گرفت و طبق قوانین و ضوابط برخورد مقتضی صورت خواهد گرفت.
منافع مشترک: قبل از ارائه مقاله، نویسنده میبایست منابع طرح مالی را تبیین کند. این گونه از قوانین تمامی افراد دخیل در نگارش مقاله را در بر میگیرد و افراد موظفند از ارائه مقالات در شرایطی که منافع مشترک بین هیات نویسنده و هیات داوری و بازنگری وجود دارد اجتناب نموده و بر طبق موازین تغییرات لازم را در پروسه ارائه مقاله اعمال نمایند.
بازنگری کارشناسانه: در این مرحله مقالات مورد بازنگری کارشناسانه قرار میگیرند با تاکید بر اینکه هیچ یک از طرفین ارائه دهنده و هیات بازنگری اطلاعاتی از هویت فرد مقابل پیدا نخواهند کرد. این قانون، بازنگری مقالات در صورت کشف هویت طرفین را منع کرده است.
ظرافت یا دقت: در این قانون نویسندگان مقالات در برابر محتوای ارائه شده در مقالات مسئول شناخته شده اند. نویسندگان نه تنها باید اطلاعات کافی و دقیقی را که در محتوای ذکرشده در مقالات موجود است ارائه دهند بلکه در صورت آگاهی از هرگونه کاستی و ایراد در نگارش میبایست ویراستار را در جریان کامل بگذارند.
هویت نویسندگان: این قوانین بیانگر اصول معرفی نویسندگان بر اساس میزان و نحوه مشارکت در نگارش، تهیه، و تدوین مقالات میباشد. در هنگام ارائه مقاله، نویسنده مسئول میبایست یک نسخه از مقاله را به تمامی نویسندگان مقاله ارسال نماید.
حقوق بشر: بر طبق قانون و نظامنامه اخلاقیات در هر مرحله از ارائه مقالات میبایست قوانین حقوق بشر اعم از زندگی خصوصی، آزادی، و سایر حقوق فردی اشخاص در نظر گرفته شود.
وقت شناسی: تمامی امور مربوط به ارائه مقالات باید در چهارچوب محدودیت های زمانی معین انجام گیرد. در صورتی که به دلایلی نیاز به افزایش زمان برای نگارش احساس میشود باید با هماهنگی و اجازه ویراستار به زمان نگارش و ارائه مقاله افزوده شود.
نظامنامه اخلاقیات برای ویراستاران:
علاوه بر قوانین مربوط به وقت شناسی، ظرافت، و بازنگری کارشناسانه قوانینی نیز برای ویراستاران تنظیم شده است.
استقلال: ویراستاران باید از هرگونه دخالت و اعمال قلم و سلیقه در نگارش مقالات خودداری نمایند.
تعصب: ویراستاران باید از هرگونه عملی که بصورت متعصبانه محتوای علمی را تحت الشعاع قرار دهد و تغییرات جهت گیرانه ای در محتوا ایجاد کند اجتناب کنند.
محرمانگی: تمامی روند های اداری و رسمی باید در چهارچوب حفظ اطلاات محرمانه پروسه ی ارزیابی قرار بگیرند. تنها در شرایطی که مجوز لازم از طرف ویراستاران صادر شود قانون مربوط به گمنامی ویراستاران میتواند شکسته شود.
کیفیت ارزیابی: حداقل دو تن از ویراستاران برای اظهار نظر و ارزیابی مقاله دعوت خواهند شد. برای بهینه سازی عملکرد مجله، اینگونه امتیازات و نمرات بصورت دوره ای توسط ویراستاران مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
کیفیت تصمیمات: ویراستاران میبایست نظرات خود را بصورت مستند و واضح در یک نامه با بهترین کیفیت علمی در اختیار نویسندگان قرار دهند.
صلاحیت: مسئولیت گزینش هیات ویراستاری و اختیارات و صلاحیت های اشخاص بر دوش ویراستاران است. ویراستاران میبایست تمامی اصول وحقوق مربوط به نویسندگان، ویراستاران و غیره را در نظر گرفته و میزان اختیارات و صلاحیت ها را تعیین نمایند.
کارکرد: ویراستار مسئول تنظیم و طراحی ضریب کارکرد مجله میباشد. این امر بر اساس سطح پذیرش مقالات، دوره های انتشار و هرگونه امور دیگری مربوط به پذیرش و چاپ مقالات انجام میگردد.
نظامنامه اخلاقیات برای بازنگران:
علاوه بر حیطه های قانونی مشترک با نویسندگان و ویراستاران، بازنگران نیز از قوانین منحصر به خود برخوردار هستند.
روابط دوسویه: از محققینی که مقالات خود را به مجله ارائه میکنند انتظار میرود که دعوت مجله را مبنی بر ارزیابی مقالات دیگر بپذیرند.
حق عدم پذیرش ارزیابی: در شرایطی که فردی خود را از لحاظ قانونی و علمی توانا یا مجاز نمیابد و صلاحیت کافی برای ارزیابی حیطه ها و مقالات خاص ندارد میبایست امتناء خود را از بازنگری غیر علمی و غیر اصولی اعلام دارد.
کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار
سردبیران موظف به برآوردن نیاز خوانندگان و نویسندگان، تلاش مداوم در جهت ارتقاء مجله، تضمین کیفیت مطالب منتشر شده، آزادی بیان، انسجام ذخائر علمی و موارد مشابه میباشند.
خوانندگان موظف به شناخت سرمایه گزاران حوزه ی پژوهش میباشند.
سردبیر باید تصمیماتی که مبنی بر قبول یا رد یک مقاله است را بر اساس اهمیت، نوآوری، شفافیت و اعتبار مقاله بگذارد. همچنین غیر از مواقع ضروری بر تصمیم خود پایدار باشند. باید همواره قابلیت دفاع از اظهارات خود را داشته و دستور العملی را برای نویسندگان فراهم کند.
سردبیر باید راهنما و دستور العمل و قوانینی را برای بازنگران فراهم کند و آن را مرتبا به روز نمایی کند. ضمنا باید سیستمی را فراهم نماید که در آن اصل محرمانگی هویت ها رعایت شود.
سردبیر باید راهنما و دستور العمل و قوانینی را برای ویراستاران فراهم کند و آن را مرتبا به روز نمایی کند.
این تعامل اساسا بر اساس قوانین استقلال ویراستاری میباشد به این معنا که انتشار هر مقاله ای باید بدون دخالت دانشگاه صورت پذیرد. این تعامل از طریق قراردادهایی تثبیت شده است و با کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار مطابق میباشد.
ویراستاران باید این اطمینان را ایجاد کنند که تصمیمات عادلانه و غیر متعصبانه و در دراز مدت گرفته میشوند. در این قانون نیز همانند تعامل با بازنگران ویراستاران باید سیستمی را فراهم نماید که در آن اصل محرمانگی هویت ها رعایت شود.
ویراستاران باید تمام تلاش خود را برای تحقق استانداردهای کیفیت انجام دهند.
فارغ از هرگونه آیین نامه داخلی ویراستاران موظف به حفاظت از اطلاعات شخصی و خصوصی افراد میباشند. فقط در شرایطی که منافع جمعی و عمومی تحت الشعاع قرار بگیرد و این منافع بر مضرات احتمالی غلبه کند میتوان اینگونه اطلاعات را منتشر کرد.
ویراستاران باید نه تنها بر اساس قوانین بین المللی که توسط ارگانهای خاصی همچون AERA و BERA تایید میشوند مقالات را منتشر کنند بلکه نباید به تاییدیه بسنده کرده و میبایست صحت این تاییدیه را مورد ارزیابی قرار دهند.
این موضوع هر دو گروه مقالات منتشر شده و نشده را دربر میگیرد. پذیرش یا عدم پذیرش مقالات باید در چهارچوب کنترل اینگونه اختلالات و بر اساس کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار بوده و پاسخ مناسبی برای افرادی که تحت تاثیر این اختلالات هستند فراهم کنند و در صورت عدم موفقیت بررسی و پیگیری این موضوع را به افرادی با اختیارات بالاتر بگذارند و در پیدا کردن راه حل مناسب پافشاری کنند.
تمامی بیانیه های ابهام آمیز و مورد ایراد میبایست در اسرع وقت تصحیح و مطابق با کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار گردد.
ویراستاران باید به قوانین مربوط به مالکیت معنوی آگاه باشند و بر این اساس در تعامل با دانشگاه بین المللی امام خمینی از هر گونه تخلف در این زمینه جلوگیری به عمل آورند.
ویراستاران باید پذیرای انتقادات بوده و برای افرادی که مورد انتقاد قرار میدهند اجازه و فرصت دفاع و پاسخگویی فراهم نمایند.
پاسخگویی به شکایات باید بصورت مستمر انجام شده و پاسخ مجدد برای طرح شکایت افرادی که از پاسخ ابتدایی قانع نشده اند فراهم شود. این موضوع باید با قوانین کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار مطابق باشد.
باید سیاستها و سیستمهایی بر مبنای محتوای مجله از سوی مجلات اتخاذ شوند که اختلالی در تصمیمات ویراستاری ایجاد نکنند.
در این زمینه ویراستاران باید بر اساس نمودار گردشی کد های عملیاتی و کنش های نمونه کمیته ی اخلاقیات انتشار عمل کنند و تا رسیدن به راه حل مناسب از پاسخگویی به شکایات امتناع نکنند.
تمامی نویسندگان باید از حق انتخاب در دسترس قرار دادن مقالات تحت عبارت Creative Commons Attribution NonCommercial (CC BY NC) بهره مند شوند که مجوز استفاده و انتشار مطالب را تحت حقوق نشر صادر میکند.
تمامی شرکت کنندگان در امور چاپ مقالات از حق و حریم خصوصی بهره مند هستند و هیچ فردی اجازه نقض این حقوق را مگر در شرایطی که رضایت آگاهانه افراد کسب شده باشد ندارد. این موضوع میبایست قبل از انتشار مقالات بررسی و تامین گردد. رضایت بر طبق قوانین و اصول محلی میبایست بصورت مکتوب فراهم گردد.