بررسی محدوده‌ی شمول عبارت

صادقی نیری, رقیه; نقی زاده, محمدحسن

doi:1022064/arq.2022.342963.1090

بررسی محدوده‌ی شمول عبارت "إنّه لا یحبّ المسرفین" با تکیه بر آراء مفسران فریقین

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ، تبریز ، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ، تبریز، ایران

1022064/arq.2022.342963.1090

چکیده

اسراف، مصادیق متعدّدی در قرآن کریم دارد. عبارت «إِنَّهُ لایُحِبُّ الْمُسْرِفینَ»، دو بار در قرآن کریم تکرار شده است. عبارت «لایُحِبُّ» در قرآن کریم، بر نهایت ناپسند بودن یک امر و فاعل آن، در نزد خداوند متعال دلالت کرده و فاعل آن، مورد خشم و نفرت الهی است. حال اگر این حکم، به تمام مصادیق کوچک و بزرگ اسراف تعمیم داده شود، نتیجه این خواهد بود که هرکس کوچکترین مصداق اسراف را هم مرتکب شود، از دایرۀ رحمت خدا به دور خواهد بود. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای به بررسی محدودۀ شمول اسراف پرداخته است. از نظر نگارنده، آیات 141 سورۀ انعام و 31 سورۀ اعراف، در دو سیاق مشابه به کار رفته و اسلوب ساختاری خاصی را پیروی میکنند. بدین شکل که در هر دو سیاق، از شرک و دروغ بستن بر باری تعالی، سخن به میان آمده است؛ همچنین، عبارات یکسانی وجود دارد که احتمال پیروی هر دو آیه از ساختار واحد را تقویت میکند. از نظر نگارندۀ این نوشتار، الف و لام «المسرفین»، به کار رفته در«إنّه لایحبّ المسرفین»، الف و لام عهد است که با توجّه به استعمال خاص و بارمعنایی عبارت «إنّه لایحبُّ...»، به طور خاص، فقط اسرافکاران دو آیۀ مذکور را در بر میگیرد و الف و لام جنس نیست که شامل حال تمام اسرافکاران و در هر درجهای از اسراف گردد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27833542.1401.2.6.6.1

عنوان مقاله [English]

Examining the Scope of Inclusion of "Indeed, He does not Like the Extravagant" by Relying on the Opinions of Shiite and Sunni Commentators

نویسندگان [English]

rogaiieh sadeghiniri ¹
mohammad hasan nagizadeh ²

¹ Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran

² Master's student of Quran and Hadith Sciences, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran

چکیده [English]

Extravagance has many examples in the Holy Quran. The phrase "Indeed, He does not like the extravagant" is repeated twice in the Holy Qur'an. The phrase {la yuhibbu} [He does not like] in the Holy Qur'an indicates that an act is extremely distasteful in the eyes of Almighty God, and its doer is subject to God's wrath and hatred. Now, if this ruling is extended to all small and large examples of extravagance, the result will be that whoever commits even the smallest example of extravagance will be far from the circle of God's mercy.
This article has investigated the scope of extravagance with descriptive-analytical method and using library sources. According to the author, verses 141 of Surah An'am and 31 of Surah A'raf are used in two similar contexts and follow a specific structural style, in a way that, in both contexts, it has been mentioned about polytheism and slander of the Almighty. Also, there are identical phrases that strengthen the possibility that both verses follow the same structure. In the opinion of the author of this article, the article (Alif Lam) in "Al-Musrifin" used in "innahu la yuhibbu al-musrifin" is the letter of "Ahd" not the one of "Jins", which according to the special and meaningful use of the phrase "innahu la yuhib...", in particular, include only the extravagant are mentioned in the two verses, and the article (Alif Lam) is not of a kind that include the state of all extravagant people and at any level of extravagance.

کلیدواژه‌ها [English]

Extravagance
Polytheism
Slander

مراجع

* قرآن کریم، ترجمه: مهدی فولادوند.
1. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز.
2. ابن قیم، محمد بن ابی بکر، (1408ق)، منازل السالکین، بیروت، دارالکتب العربی.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دارالصدر.
4. احمد بن فارس، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، مکتب الأعلام الإسلامی، قم.
5. آلوسی، محمود بن عبدالله، (1415ق)، تفسیر روح المعانی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
6. بغوی، حسین بن مسعود، (1420ق)، معالم التنزیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
7. بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418ق)، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
8. تیمی، یحیی بن سلام، (1425ق)، تفسیر یحیی بن سلام، بیروت، دارالکتب العلمیة.
9. ثمالی، ابوحمزه، (1420ق)، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دارالمفید.
10. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات الفاظ قرآن، دمشق-بیروت، دارالقلم-دارالشامیة.
11. سبزواری، محمد، (1419ق)، ارشاد الأذهان إلی تفسیر القرآن، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
12. سمرقندی، نصر بن محمد، (1416ق)، تفسیر سمرقندی (بحر العلوم)، بیروت، دارالفکر.
13. شعراوی، محمد متولی، (1991م)، تفسیر الشعراوی، بیروت، دارالکتب و المکاتبات.
14. سیدکریمی حسینی، عباس، (1382)، تفسیر علیین، قم، اسوه.
15. صادقی تهرانی، محمد، (1406ق)، تفسیر الفرقان، قم، فرهنگ اسلامی.
16. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1432ق)، تفسیر البلاغ، قم، مکتب محمد صادقی تهرانی.
17. طباطبایی، محمدحسین، (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
18. طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.
19. طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، تفسیر جامع البیان، بیروت، دارالمعرفة.
20. طریحی، فخرالدین، (1375)، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی.
21. طوسی، محمد بن حسن، (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
22. طیب، عبدالحسین، (1369)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام.
23. عاملی، ابراهیم، (1360)، تفسیر عاملی، تحقیق غفاری، تهران، صدوق.
24. عیاشی، محمد بن مسعود، (1380ق)، تفسیر عیاشی، تهران، مکتبة العلمیة الإسلامیة.
25. غزالی، محمد بن محمد، (1406ق)، إحیاء علوم الدّین، بیروت، بینا.
26. فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء تراث العربی.
27. فضل الله، محمدحسین، (1419ق)، من وحی القرآن،بیروت، دارالملاک.
28. قمی، علی بن ابراهیم، (1363)، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب.
29. قمی مشهدی، محمد، (1368)، تفسیر کنز الدقائق، تهران، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
30. محمد داوود، محمد، (2008م)، فروق اللغة الدلالیة، قاهره، دار غریب للطباعة.
31. مدرسی، محمدتقی، (1419ق)، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین.
32. مصطفوی، حسن، (1426ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد.
33. مغنیه، محمدجواد، (1424ق)، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتب الإسلامیة.
34. مقاتل، ابن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی.
35. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1371)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
36. مکی بن حموش، (1429ق)، الهدایة إلی بلوغ النهایة، شارجه، جامعة الشارقة.