تبیین رابطه ی محبت و توکل به خدا از نگاه قران و حدیث

افراسیابی, فاطمه; مروتی, سهراب

doi:1022064/arq.2022.324103.1039

تبیین رابطه ی محبت و توکل به خدا از نگاه قران و حدیث

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه ایلام

² استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه ایلام

1022064/arq.2022.324103.1039

چکیده

توکل اعتقاد جازم بر رخ دادن همه امور از جانب پروردگار و عدم دخالت هیچ قدرت بر هیچ امری، مگر به واسطه اوست. توکل کردن در امور زندگی از مهمترین دستورات خداوند و فرستادگان ایشان است که معلول عوامل فراوانی از جمله محبت به خداوند است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه ای- نرم افزاری و استناد به آیات قرآن، روایات و کلام بزرگان دین، رابطه بین توکل و محبت به خدا را تبیین می کند و به این نتایج دست یافته است که بین محبت به خدا با همه اقسامش و توکل نوعی همبستگی معنادار وجود دارد، به گونه ای که لازمه توکل به خداوند، محبت داشتن به اوست. از این رو توکلی که پایه و اساس آن محبت به خداست، از أعلی ترین درجات توکل است؛ زیرا عالمانه و عاشقانه مالکیت خداوند بر همه امور انسان را به رسمیت شناخته و هیچ کس را در آن سهیم نمی داند و به ثمره این معرفت، فقط او را منشأ آثار می داند و برای رسیدن به اهداف خود، ضمن فراهم کردن اسباب و مقدمات مورد نیاز، تأثیر آنها را متأثر از قدرت خداوند می داند. لذا محبت به خداوند به عنوان یک محرک درونی، زمینه ساز تحقق فعالیتهای مادی و معنوی است و توکل نیز به عنوان یکی از ثمرات آن در زندگی فرد، راهکاری ارزشمند در جهت جلب یاری خداوند، بهبود کیفیت زندگی و نیرویی مضاعف برای رهایی از ترس، کاهش اضطراب و تنش های روانی و ایجاد یک زندگی آرام و با نشاط است.

کلید واژه: محبت، محبت به خدا، توکل، تبیین، رابطه.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27833542.1400.1.2.2.2

عنوان مقاله [English]

Explaining the relationship between love and trust in God from the perspective of the Qur'an and Hadith

نویسندگان [English]

Fatima Afrasiabi ¹
sohrab morovati ²

¹ PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Ilam University

² Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Ilam University

چکیده [English]

Tawakkul (dependence on Allah) is the firm belief in the occurrence of all things by God and the non-interference of any power over anything except through Him. Tawakkul in the affairs of life is one of the most important commands of God and His messengers, which is the result of many factors, including love for God. The present study explains the relationship between trusting and loving God, through a descriptive-analytical method and library-software sources and quoting Quranic verses, narrations and sayings of religious leaders. According to the results of this study, there is a significant correlation between tawakkul and love of God in all its forms, so that the requirement of trust in God is to love Him. Hence, tawakkul which is based on love of God, is one of the highest degrees of tawakkul; because in this way, the person wisely and lovingly recognizes the ownership of God over all human affairs and does not consider anyone as a sharer in it, and as a result of this knowledge, he considers only Him as the source of happenings and to achieve his goals, while providing the necessary means, he considers their effect to be influential by the power of God. Therefore, loving God as an inner motivation paves the way for the realization of material and spiritual activities, and tawakkul as one of its fruits in one's life is a valuable way to seek God's help, improve the quality of life and double the power to get rid of fear, reduce anxiety and stress, and create a calm and energetic life.

کلیدواژه‌ها [English]

Adoration
Love of God
Tawakkul
Explanation
Relationship

مراجع

فهرست منابع

*قرآن

*نهج البلاغه
1. ابن ابی جمهور، حسن بن ابراهیم، (1403ق)، عوالی الئالی، قم، مطبعه السیدالشهداء.
2. ابن سیره، علی بن اسماعیل، (بی‌تا)، المحکم و المحیط الاعظم، محقق: عبدالحمید هنداوی، بیروت، مطبعة محمدعلی بیضون.
3. ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر بن محمد، (1388)، کشف المحجة لثمرة المهجة، قم، بوستان کتاب.
4. ابن فارس، احمد، (1404ق)، معجم مقائیس اللغه، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب اعلام اسلامی.
5. ابن فهد حلی، احمد بن محمد، (1381)، آئین بندگی و نیایش، مترجم: حسین غفاری ساروی، چاپ دوم، قم، بنیاد معارف اسلامی.
6. ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
7. انصاریان، حسین، (1383)، ترجمۀ قرآن، قم، انتشارات اسوه.
8. بهشتی و نودهی، مرضیه و ریحانه، (1396)، بررسی مفهوم توکل و آثار آن بر زندگی اجتماعی انسان‌ها، فصلنامۀ علمی مشکوة، ش 134.
9. بیهقی نیشابوری کیدری، محمدبن حسین، (1375)، حدائق الحقائق فی شرح نهج البلاغه؛ محقق: عطاردی قوچانی، عزیز الله، قم، بنیاد نهج البلاغه.
10. تجلیل تبریزی، ابوطالب، (1381)، معجم المحاسن و المساوی، قم، جامعه مدرسین قم، نشر اسلامی.
11. جعفری، مهدی، (1388)، ترسیم خطوط و مرزهای توکل و تکلیف، علمی-پژوهشی، ش17
12. جوادی آملی و صفایی، عبدالله و محمد، (1394)، ادب فنای مقربان، قم، اسراء
13. جوادی آملی، عبدالله، (1389)، ولایت علوی در قرآن، قم، اسراء.
14. ________________، (1398)، فطرت در آئینۀ قرآن، فصلنامۀ علمی انسان‌پژوهی دینی، محلاتی، ش 23.
15. ________________، (1389)، تفسیر تسنیم، قم، اسراء.
16. ________________، (1394)، حکمت عبادات، قم، اسراء.
17. جوهری فارابی، ابونصر اسماعیل بن حماد، (1404ق)، تاج اللغه وصحاح العربیة، محقق: عبدالعغور عطار، بیروت، دارالعلم ملایین.
18. حر عاملی، حسن، (1374)، وسائل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت (علیه السلام) لإحیاء التراث.
19. حرانی، ابن شعبه، (1404ق)، تحف العقول عن آل الرسول، چاپ دوم، قم، جامعۀ مدرسین.
20. خلیلی، اعرافی و موسوی، احسان، علی‌رضا و نقی، 1398، بررسی اکتساب توکل از منظر فقه الاخلاق، دوفصلنامۀ علمی مطالعات فقه تربیتی، ش33.
21. خلیلی، محمدحسین، (1432)، مقام محبت الهی از منظر حکمت و عرفان نظری، قم، نشر المصطفی
22. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1387)، مفردات الفاظ قرآن کریم، قم، انتشارات نوید اسلام.
23. رضایى اصفهانى، محمدعلى، (1387)، تفسیر قرآن مهر، قم، مرکز پژوهش‌هاى تفسیر و علوم قرآن
24. زبیدی، محمدبن محمدبن مرتضی حسینی، (1385ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالهدایه.
25. زمخشری، محمودبن عمر، (1386)، مقدمة الادب، مقدمه‌نویس: مهدی محقق، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران- دانشگاه مک گیل
26. زمخشری، محمودبن عمر، (بی‌تا)، الفائق فی غریب الحدیث، مصحح: ابراهیم شمس الدین، بیروت، دارالکتب علمیه محمدعلی بیضون
27. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، (1403ق) ، معانی الاخبار، قم، جامعۀ مدرسین.
28. طالقانى، محمود، (1362)، پرتوى از قرآن، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامى انتشار.
29. طباطبایى، محمدحسین، (1374)، ترجمۀ تفسیر المیزان، مترجم: محمدباقر موسوی همدانی، جامعۀ مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
30. طبرسی، ابوالفضل علی بن حسن، (1385ق)، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، بی‌جا، کتابخانۀ حیدریه و ناشران دیگر.
31. طبرسی، حسن بن فضل، (1365)، مکارم الاخلاق، مترجم: ابراهیم میر باقری، تهران، ناشر فراهانی.
32. طبرسى، فضل بن حسن، (بی‌تا)، ترجمۀ تفسیر مجمع البیان، تهران، فراهانى.
33. طریحی، فخرالدین، (1375)، مجمع البحرین، محقق: احمد حسینی اشکوری، تهران، مکتب المرتضویه.
34. غباری بناب، باقر، (1377)، توکل به خدا، مجله فصلنامۀ علمی پژوهشی قبسات، ش8 و9.
35. فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409ق)، العین، قم، دارالهجرة.
36. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، (1412ق)، قاموس المحیط، بیروت، دارالحیاء تراث عربی.
37. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، (بی‌تا)، ترجمة الحقائق، بی‌جا.
38. _____________________________، (1373)، ترجمۀ محجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی
39. _____________________________، (1371)، ده رسالۀ بزرگ، اصفهان، مرکز تحقیقات امام علی (ع).
40. فیومی، احمد بن محمد بن علی، (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم، دارالهجرة.
41. قرشی بنابی، علی اکبر، (1307)، قاموس قرآن، تهران، انتشارات اسلامیه.
42. قمی، عباس، (1364)، اخلاق و آداب (مقامات العلیه فی موجبات السعادة الابدیة)، قم، در راه حق.
43. کاشی، عبدالرزاق بن جلال الدین، (بی‌تا)، شرح منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، بی‌جا.
44. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، (1407ق)، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب اسلامیة.
45. مایرزگیل، ای و مشیله، تی، (1383)، پویایی ارتباطات انسانی، مترجم: حوا صابر آملی، تهران، دانشکدۀ صدا و سیما.
46. مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالانوار الجامعة لدررالاخبار الائمة الاطهار، بیروت، دارالوفاء.
47. مرزبند، زکوی و حسینی، رحمت الله، علی اصغر و حسین، (1394)، نقش توکل در سلامت روانی با تأکید بر آموزه های قرآنی، دوفصلنامۀ دین و سلامت، دورۀ سوم، ش1.
48. مصباح، محمدتقی، (1391)، اهمیت و جایگاه محبت (2)، ماهنامۀ علمی ترویجی معرفت، سال 21، ش 177.
49. مغنیه، محمدجواد، (1378)، ترجمۀ تفسیر کاشف، قم، بوستان کتاب، دفتر تبلیغات اسلامى.
50. موسوی جشنی و درودی، صدرالدین و مسعود، (1392)، مفهوم شناسی توکل و نتایج آن از منظر نهج البلاغه، پژوهش‌نامۀ علوی، سال چهارم، ش1.
51. موسوی همدانی، ابوالحسن، (1364)، ترجمۀ بحارالانوار علامه مجلسی، دانشگاه الزهرا، تهران، کتابخانة مسجد ولی عصر.
52. نراقی، احمد، (1386)، معراج السعادة، تهران، انتشارات حلم.
53. نراقی، محمدمهدی، (1368)، جامع السعادات، نجف اشرف، مطبعة الزهرا.
54. ورام، مسعودبن عیسی، (بی‌تا)، مجموعه ورام، مترجم: محمدرضا عطایی، آستان قدس، بنیاد پژوهشهای اسلامی.