نگاهی تطبیقی به تعلیم و تربیت ارزش‌ها در دو دیدگاه اسلام و اگزیستانسیالیسم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد یار گروه علوم انسانی دانشگاه هوایی تهران - ایران

1022064/arq.2022.324639.1046

چکیده

موضوع تعلیم و تربیت از جمله موضوعاتی است که دارای اهمیت خاصی بوده و در این میان ارزش‌ها بخش مهمی از تعلیم و تربیت را شکل می‌دهند که بررسی آن در میان مکاتب و اندیشه‌های مختلف، دارای اهمیت قابل توجهی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیق کیفی و روش آن تحلیلی - توصیفی است،به بررسی و مقایسه دیدگاه‌های اسلام و اگزیستانسیالیسم در زمینه تعلیم و تربیت ارزش‌ها پرداخته است؛ نتایج پژوهش نشان می دهد دین اسلام، هدف از تعلیم و تربیت ارزش‌ها را رشد هماهنگ ابعاد مختلف وجودی انسان و سوق دادن او به سوی‌خدا میداند و مکتب اگزیستانسیالیست بر یگانگی و آزادی فرد در برابر گروه، جماعت یا جامعه توده‌وار تأکید می کند و نقاط قوتی مانند تأکید بر آزادی خواهی، ارزشمند دانستن انسان و اجتناب از ابزارانگاری و شی‌انگاری دارد، اما به دلیل عدم توجه به ابعاد گوناگون وجود انسان، تعریف ناکاملی بیان کرده است و برنامه جامعی برای تعلیم و تربیت ارزش‌ها ارائه نداده است؛ در این پژوهش، روش جمع آوری اطلاعات، به صورت کتابخانه‌ای می باشد بدین طریق که با استفاده از کتب و مقالات تخصصی منتشر شده در این زمینه و با تمسک به متون و منابع اسلامی، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Look at the Education of Values in the Two Perspectives of Islam and Existentialism

نویسنده [English]

  • javad zarvandi
Assistant Professor, Department of Humanities, Tehran Air University - Iran
چکیده [English]

ABSTRACT
The issue of education and upbringing is one of the topics of special importance, among which values constitute an important part of education and upbringing, which is given great importance among different schools and thoughts. The present study is a qualitative research and its method is analytical-descriptive, which has studied and compared the views of Islam and existentialism in the field of education of values.
The results of the research show that the religion of Islam considers the purpose of education and training of values as the harmonious growth of different dimensions of human existence and leading them to God. While the existentialist school emphasizes the unity and freedom of the individual vis-a-vis the group, congregation, or mass society, which has strengths such as highlighting the desire for freedom, considering man to be valuble, and avoiding instrumentalism and objectification. But, due to the lack of attention to the various dimensions of human existence, it has given an incomplete definition [of man] and has not provided a comprehensive program for the education of values; In this research, the method of collecting information is through library method so the required information has been collected by using specialized books and articles published in this field and relying on Islamic texts and sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Existentialist
  • education
  • value
  • Education of values
  1.  

    منابع

    1. قرآن کریم
    2. آلن سی ، ارنشتاین ، فرانسیس پی ، هانتینس ،مبانی فلسفی روانشناختی و اجتماعی برنامه ریزی درسی ، ترجمه سیاوش خلیلی شورینی،چاپ اول ، تهران،انتشارات یادواره کتاب، (1373)
    3. امین زاده ، محمدرضا ، فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی ، تهران ، انتشارات در راه حق، (1376)
    4. باقری ، خسرو ، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی ، چاپ پانزدهم ، جلد اول ، تهران ، انتشارات مدرسه، (1385)
    5. برومند ، مهدی ، شیوه های تعلیم در قرآن و سنت ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات کتاب مبین، (1380)
    6. پاپکین ، ریچارد و استرول ، آوروم ، کلیات فلسفه ، ترجمه جلال الدین مجتبوی ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات حکمت،(1385)
    7. جرالد ال گوتک ، مکاتب فلسفی و آراء تربیتی ، ترجمه محمد جعفر پاک سرشت ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات سمت، (1380)
    8. حسینی زاده ، علی ، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت ، جلد چهارم ، چاپ دوم ، تهران – قم ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، (1384)
    9. دادبه ، اصغر ، کلیات فلسفه ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات پویندگان دانشگاه، (1386)
    10. داوودی ، محمد ، نقش معلم در تربیت دینی ، تهران – قم ، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، (1384)
    11. دشتی ، محمد ، نهج البلاغه ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات ارمغان طوبی، (1385)
    12. دلشاد تهرانی ، مصطفی ، سیری در تربیت اسلامی ، تهران ، انتشارات دریا، (1382)
    13. روحانى دهکردى، سولماز و باقرى قلعه سلیمى، اشرف، 1391، مدرسه و نقش آن در تعلیم و تربیت ارزش ها، مجله معرفت، سال بیست و یکم، شماره 179
    14. رهنمایی، سید احمد ، 1393 ، رویکردهای قرآن در تعلیم و تربیت ارزش ها از منظر تفسیر المیزان، اسلام و پژوهش های تربیتی، سال ششم ، شماره 2 (پیاپی 12)
    15. رهنمایی، سیداحمد، 1391 ـ الف، فلسفه ارزش ها با نگرش اسلامی، مجموعه مقالات همایش بین المللی مبانی فلسفی علوم انسانی، ج 3، قسمت دوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره ، 1391ـ ب، سرمقاله، معرفت، ش 179.
    16. رهنمایی ، احمد ، درآمدی بر مبانی ارزش ها ، چاپ اول ، قم ، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ، (1383)
    17. ژان لاکوست ، فلسفه در قرن بیستم ، ترجمه رضا داوودی ، تهران ، انتشارات سمت، (1375)
    18. شریعتمداری ، علی ، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت ، چاپ یازدهم ، تهران ، انتشارات امیر کبیر، (1376)
    19. شریعتمداری ، علی ، تعلیم و تربیت اسلامی ، چاپ سیزدهم ، تهران ، انتشارات امیر کبیر، (1377)
    20. شعاری نژاد ، علی اکبر ، فلسفه آموزش و پرورش ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات امیر کبیر، (1370)
    21. شهابی ، زهرا ، زارعی ، محسن و فانی ، حجت الله ، بررسی و مقایسه اسلام و اگزیستانسیالیسم در زمینه برنامه درسی با تأکید بر هدف ، روش ، محتوا ، رساله کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی گرایش برنامه ریزی درسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت ، (1387)
    22. شهید ثانی ، منیه المرید، ترجمه محمد باقر حجتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، (1368)
    23. صالحی ، اکبر ، یاراحمدی ، مصطفی ، تبیین تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه علامه طباطبایی با تأکید بر هدف ها و روش های تربیتی ، دو فصلنامه تربیت اسلامی ، س3 ، ش7، (1387)
    24. طباطبایی، محمد حسین ، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم، انتشارات صدرا، ج2 ، (1372)
    25. طباطبایی، محمد حسین ، تفسیر المیزان ، ترجمه ی محمد باقر موسوی همدانی، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، ج 2-7 ، 9، 11 ، 12 ، 15 ، 16 ، 18، (1363)
    26. فتحعلی ، محمود ، نظام ارزشی و سیاسی اسلام ، چاپ دوم ، قم ، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، (1385)
    27. کاردان ، علی محمد ، سیر آرای تربیتی در غرب ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات سمت، (1381)
    28. کاردان ، علی محمد ، فلسفه تعلیم و تربیت ، جلد اول ، چاپ هفتم ، تهران – قم ، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، (1384)
    29. گابریل ، مارسل ، فلسفه اگزیستانسیالیسم ، ترجمه شهلا اسلامی ، تهران،انتشارات نگاه معاصر، (1382)
    30. گنجی ، محمد حسین ، کلیات فلسفه ، تهران ، انتشارات سمت، (1384)
    31. مجلسی ، محمد باقر ، بحارالانوار ، جلد 74 ، بیروت ، دار احیاء التراث العربی، (1403 ق – 1983 م)
    32. محمدی ری شهری ، محمد ، میزان الحکمه ، ترجمه حمیدرضا شیخی ، چاپ دوم ، قم ، انتشارات دارالحدیث، (1379)
    33. محمودنژاد ، محمد ، آشنایی با مکتب های فلسفی در تعلیم و تربیت ، تهران، (1381)
    34. مظفر، محمد رضا، المنطق، نجف، انتشارات لقمان، ج ۲( ۱۳۴۵ )
    35. مطهری ، مرتضی ، انسان کامل ، چاپ سیزدهم ، تهران ، انتشارات صدرا، (1374)
    36. مطهری ، مرتضی ، سیری در نهج البلاغه ، چاپ سی و دوم ، تهران ، انتشارات صدرا، (1376)
    37. مطهری ، مرتضی ، مسأله شناخت ، چاپ پانزدهم ، تهران ، انتشارات صدرا، (1380)
    38. مطهری ، مرتضی ، نقدی بر مارکسیسم ، چاپ چهارم ، تهران ، انتشارات صدرا، (1380)
    39. مطهری ، مرتضی ، جهان بینی توحیدی ، جلد دوم ،چاپ نوزدهم ، تهران ، انتشارات صدرا، (1382)
    40. مک مولین ، ارنان ، ، ارزش ها در علم ، ترجمه حسین قلی پور، (بی جا) (بی تا)
    41. ملکی، سکینه و خرم آبادی، یداالله ، 1393، ارزش شناسی و تأثیر تربیتی آن، از دیدگاه شهید مطهری (ه)، فصلنامه پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت سال اول، شماره دوم
    42. میرزایی، لیلا ، بهشتی، سعید، ایمانی نایینی، محسن ، 1398، بررسی تحلیلی مبانی ارزش شناختی تعلیم و تربیت اسلامی ازمنظر استاد مطهری به منظور تدوین الگوی مدرسه ی مطلوب، پژوهش های اخلاقی، سال نهم ،  شماره 3 (پیاپی 35)
    43. منیرالدین ، احمد ، نهاد آموزشی اسلامی ، ترجمه محمد حسین ساکت ، تهران ، انتشارات نگاه معاصر، (1384)
    44. نلر ، جی اف ، آشنایی با فلسفه آموزش و پرورش ، ترجمه بازرگان ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات سمت، (1381)
    45. هواردا ، اوزمن ، سموئل ام ، کراور ، مبانی فلسفی تعلیم و تربیت ، چاپ اول ، ترجمه گروه علوم تربیتی ، قم ، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، (1379)
    46. یارمحمدیان ، محمد حسین ، اصول برنامه ریزی درسی ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات یادواره کتاب، (1379)

    42-Feldman , A  , Coming to understand teaching as a way of being:Teachers as knowers , reasoners and understanders . paper presented at the second international conference of techer education , Netanya , Israel. . (1996)

    43- Gee . J , , Language in the science classroom:Academic social languages as the heart of school-based literacy. Paper presented at the Crossing borers:connecting science and lieracy , an invitational conference on science and literacy , Baltimore , MD. (2001)

    44- Morris , V.C , , Existentialism in education : what it means . prospect height , IL : waveland press(1996)

    45- Schwab , J , , Science , curriculum and liberal education . Chicago:university of Chicago press. (1978)

    46-Vandenberg , D, Being and education : An essay in existential phenomenology , Englewood cliffs , NJ : prentice-hall , Inc. .(1971)