بررسی موانع آزادی انسان از منظر قرآن کریم

گودرزی, اکرم

doi:1022064/arq.2022.324167.1044

بررسی موانع آزادی انسان از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

اکرم گودرزی

دانشجوی کارشناسی ارشد، مشاوره خانواده ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان ، همدان ،ایران .akramgoudarzi96@gmail.com

1022064/arq.2022.324167.1044

چکیده

آنچه در این پژوهش، به‌صورت کلی موردنظر و تأکید محقق قرار گرفته است، بررسی و معرفی موانع آزادی و آنچه آزادی را سلب می‌کند و سلب‌کنندگان و سلب‌شدگان از آزادی انسان‌ها در نگاه و منظر قرآن کریم است. بدین ترتیب پژوهشگر برآن ‌است که به معرفی آنچه آدمی را از آزادی محروم می‌کند بپردازد. ازاین‌رو، پژوهشگر، با روش توصیفی_تحلیلی و گردآوری اطلاعات از کتابخانه‌های تخصصی فقهی و نرم‌افزارهای علوم اسلامی، موانع آزادی انسان را ازنظر قرآن کریم موردبررسی قرار داده ‌است. پس از بررسی مسائل مذکور در این پژوهش، به این مهم دست می‌یابیم که با تدبر در برخی از آیات قرآن، موانع و آفت‌های زیر را برای آزادی انسان و بهره‌وری کامل از عقل و اراده شناسایی نمود که لازم است برای تحقق آزادی انسان از آن‌ها پرهیز کرد: ترس از غیرخدا، پایبندی کورکورانه به سنت‌های خانوادگی، تبعیت چشم‌بسته از خواص و بزرگان، فقدان برهان و منطق، پیروی از ظن و گمال و خیال، بی‌تقوایی، هواپرستی و پیروی از خواهش‌های نفسانی، دنیازدگی و رفاه‌طلبی، پیروی از شیطان، قدرت‌طلبی و ریاست، خودسانسوری و نداشتن پرسشگری، سیاست‌زدگی و امنیتی شدن فضای جامعه، استکبار و غرور، و مجادلۀ غیرسازنده.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27833542.1400.1.4.1.5

عنوان مقاله [English]

Investigating the obstacles to human freedom in the image of the Holy Quran

نویسنده [English]

akram godarzi

Master student of family counseling, Islamic Azad University, Hamadan Branch, Hamadan, Iran akramgoudarzi96@gmail.com

چکیده [English]

What has been generally considered and emphasized by the researcher in this study is the examination and identification of the obstacles to freedom and what causes deprivation of freedom, the deprivators and the deprived of human freedom according to the Holy Quran. Thus the researcher intends to introduce what deprives man of freedom. Therefore, by descriptive-analytical method and collecting information from specialized jurisprudential libraries and software of Islamic sciences, she has examined the obstacles to human freedom from the perspective of the Holy Quran. After examining the issues mentioned in this study, he has reached the important point that by contemplating some verses of the Qur'an, the following obstacles and problems were identified for human freedom and full utilization of intellect and will, which are necessary to be avoided, in order to achieve human freedom:
Fear of the other than God, blind adherence to family traditions, blind obedience to leaders and elders, lack of argument and logic, following suspicion and fantasy, impiety, fanaticism and following carnal desires, seeking worldliness and welfare, following Satan and hypocrisy, lust for power and post, self-censorship and lack of questioning, politicization and securitization of society, arrogance and pride, and unconstructive controversy.

کلیدواژه‌ها [English]

Freedom
choice
authority
slave
avoidance of Taghut

مراجع

منابع

* قرآن کریم

* نهج‌البلاغه

الف. منابع فارسی
1. ایازی، محمدعلی، (1395)، آزادی در قرآن، چاپ اول، تهران، انتشارات ذکر.
2. آقایی، بهمن و علی‌بابایی، علی‌رضا، (1365)، فرهنگ علوم سیاسی، چاپ اول، تهران، نشر ویس.
3. آمدی‌تمیمی، عبدالواحد، (1366)، غررالحکم و دررالکلم، چاپ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
4. دامن‌پاک‌جامی، روح‌الله، (1378)، آزادی از دیدگاه قرآن، پایان‌نامۀ کارشناسی ‌ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه قم.
5. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامۀ دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377ش.
6. سجادی، سید ابراهیم، (1383)، «استبداد و خوکامگی در تحلیل قرآن»، فصلنامۀ پژوهش‌های قرآنی، ش37 و 38.
7. طباطبایی، سید محمدحسین، (1374)، تفسیرالمیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران، انتشارات محمدی.
8. عابدی‌نژاد، غلام‌علی، (1385)، جهاد اصغر و آزادی بشر از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.
9. قرائتی، محسن، (1388)، تفسیرنور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
10. قرشی، سیدعلی اکبر، (1371)، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
11. کواکبی، عبدالرحمن، (1378)، ترجمۀ طایع الاستبداد (سرشت‌های خودکامگی)، ترجمه: عبدالحسین میرزا قاجار، تصحیح: محمد جواد صاحبی، چاپ اول، قم، انشارات حوزۀ علمیۀ قم دفتر انتشارات اسلامی.
12. مجتهد شبستری، محمد، (1378)، ایمان و آزادی، تهران، انتشارات طرح نو.
13. مصطفوی، حسن، (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
14. مطهری، مرتضی، (1381)، مجموعه آثار، قم، چاپ سوم، انتشارات صدرا.
15. مکارم شیرازی، ناصر، (1376)، ترجمه و شرحی گویا از نهج‌البلاغه، چاپ اول، قم، انتشارات مدرسۀ امیرالمؤمنین (ع).
16. مکارم شیرازی، ناصر، (1373)، تفسیر نمونه، چاپ سی و یکم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
17. میبدی (رشیدالدین)، احمدبن ابی‌اسد، (1371)، کشف الاسرار وعدة الابرار، تهران، انتشارات امیرکبیر.
ب. منابع عربی:
1. ابن‌منظور، محمدبن مکرم، (1414ق)، لسان‌العرب، چاپ سوم، بیروت، دارالفکر للطباعة و الشر و التوزیع _دارصادر.
2. اصفهانی، محمد باقربن محمدتقی، (1410ق)، بحارالانوار، چاپ اول، بیروت، مؤسسه الطبع والنشر.
3. انصاری، شیخ مرتضی‌ بن محمد امین، (1415ق)، المکاسب، چاپ اول، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
4. بهبهانی، محمد باقربن محمد اکمل، (1310ق)، رساله علمیه متاجر وحید بهبهانی (با تعلیقات میرزای شیرازی)، چاپ اول، تهران، حاج شیخ رضا تاجر تهرانی.
5. جزری، ابن امیر، مبارک بن محمد، (1421ق)، النهایة فی ریب الحدیث و الأثر، چاپ اول، قم، مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
6. حلی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم،‌ قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
7. حلی، جمال الدین، احمد بن محمد اسدی، (1407ق)، المذهب البارع فی شرح المختصر النافع، چاپ اول،‌ قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
8. حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، (1414ق)، تذکرۀ الفقهاء، چاپ اول، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
9. خراسانی، آخوند محمد کاظم بن حسین، (1406ق)، حاشیه المکاسب، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
10. خمینی، سید روح‌الله موسوی، (1404ق)، تحریر الوسیله، چاپ اول، قم، مؤوسسۀ مطبوعات دارالعلم.
11. خمینی، سید روح الله موسوی، (1404ق)، زبده الاحکام، چاپ اول، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
12. خمینی، سید روح الله موسوی، (1404ق)، کتاب البیع، چاپ اول، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
13. خوانساری، سید احمدبن یوسف، (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ دوم، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
14. خویی، سید ابوالقاسم، (1412ق)، المستند فی شرح العروه الوثقی، چاپ اول، بیروت، مؤسسة الاعلمی فی المطبوعات.
15. شیخ‌صدوق، محمدبن علی‌بن‌بابویه، (1403ق)، الخصال، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
16. شیرازی، سید محمد حسینی، (1418ق)، ابطال الطالب الی المکاسب، چاپ اول، تهران، منشورات اعلمی.
17. طباطبایی، سید محمدحسین، (1422ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی فی المطبوعات.
18. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1387ق)، المبسوط فی فقه امامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبه المرتضویه حیاء الآثار.
19. طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن، (1407ق)، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب اسلامیه.
20. عاملی، محمدبن مکی (شهیداول)، (1412ق)، الدروس الشرعیه فی‌فقه الامایه، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
21. فارابی، محمدابونصر، (1410ق)، المنطقیات، چاپ اول، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی.
22. فیروزآبادی، محمد، (1420ق)، القاموس المحیط، چاپ سوم، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
23. قرشی، سید علی اکبر، (1412ق)، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران، دارالکتب اسلامیة.
24. قمی، سیدتقی طباطبایی، (1423ق)، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، چاپ اول، قم، کتابفروشی محلاتی.
25. کاشف‌الغطا، محمدحسین، (1422ق)، تحریر المجله، چاپ اول، نجف اشرف- عراق.
26. مفید، محمدبن محمدبن نعمان، (1410ق)، المقنعه، چاپ دوم، قم، تحقیق و نشر موسسه النشر الاسلامیه.
27. نائینی، میرزا محمدحسین غروی، (1373ق)، منیة الطالب فی حاشیه المکاسب، چاپ اول، تهران، المکتبه المحمدیه.
28. یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، (1414ق)، تکمله المروه الوثقی، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری.
29. یزدی، سید مصطفی محقق داماد، (1406ق)، قواعد فقه (محقق داماد)، چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.