مؤلفه های تربیت اجتماعیِ معنویت‌محور از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای ،علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز ، ایران . ( نویسنده مسوول )amannaseri@gmail.com

2 دانشجوی دکترای ،علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ، ایران. 18nafas@gmail.com

3 دانشیار ،گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز ، ایران.m_shamkhi@yahoo.com

1022064/arq.2022.345012.1095

چکیده

تربیت از مباحث مهم و زیربنایی جوامع گوناگون است که یکی از ابعاد آن، تربیت اجتماعی است؛ و غایت آموزه‌های نهج ‌البلاغه، تربیت انسان بر اساس مؤلفه‌های معنویت‌محور است. حاصل تربیت تحت این تعالیم، امنیت عمومی افراد جامعه و رضایت خداوند متعال را در پی دارد. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه‌ای به بررسی مؤلفه‌های تربیت اجتماعی معنویت‌محور از منظر نهج ‌البلاغه می‌پردازد. مهم‌ترین این مؤلفه‌ها رعایت حقوق متقابل و پرهیز از خودمحوری، وفای به عهد، عفو و گذشت، خوش‌رویی و نرم‌خویی، رعایت احترام بزرگ‌ترها و مهربانی با کوچک‌ترها، دفع بدی به نیکی، تغییر رفتار متناسب با اقتضائات مخاطب، تعدیل خوش‌گمانی و بدگمانی، شکرگزاری در مقابل دیگران، صداقت و حق‌گویی و پرهیز از دروغ، مشارکت در غم و شادی هم‌نوعان، ‌اعتماد نداشتن به دیگران قبل از شناخت، توجه به آزادی و پرهیز از بردگی انسان‌ها، درخواست نکردن از نااهلان، دوری از عُجب و تکبر، پرهیز از مجادله و دشمنی، کنترل خشم و غضب، دوری از تملق و چاپلوسی، دوری از حسادت، پرهیز از لجاجت، دوری از سخن‌چینی، پرهیز از عیب‌جویی، و... است. نتایج تحقیق حاکی از این است که در سایۀ تحقق تربیتِ «معنویت‌محور»، ناهنجاری‌های اجتماعی به‌شدت کاهش می‌یابد، همیاری اجتماعی به حدّ اعلای خود می‌رسد و رفتارهای اجتماعی بر اساس حق و حق‌گرایی تنظیم می‌شود، به‌گونه‌ای که رضایت عمومی را در پی دارد و موجب تبلور ارزش‌های انسانی در جامعه و مقدمه‌سازی جهت ایجاد مدینۀ فاضله می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components of spirituality-oriented social education from the perspective of Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • amanelah naseri karimnand 1
  • fatemeh moradi kohnaki 2
  • mina shamkhi 3
1 PhD Student in Quranic and Hadith Sciences, Shahid Chamran University, Ahvaz, Ahvaz, Iran.(corresponsible author).amannaseri@gmail.com
2 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Shahid Chamran University, Ahvaz, Ahvaz, Iran.18nafas@gmail.com
3 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Shahid Chamran University, Ahvaz, Ahvaz, Iran.m_shamkhi@yahoo.com
چکیده [English]

Moral upbringing (Tarbiyat) is one of the important and fundamental issues of different societies, one of its dimensions is social education; And the goal of Nahj al-Balaghah teachings is to educate human beings based on spiritual components. The result of education under these teachings is the general security of the people of the society and the satisfaction of God Almighty. 
This research uses descriptive-analytical method and using library tools to study the components of spirituality-oriented social education (Tarbiyat) from the perspective of Nahj al-Balaghah. The most important of these components are observance of reciprocal rights and avoidance of self-centeredness, fulfillment of promise, forgiveness, kindness and gentleness, respect for the elders and kindness to the younger, repelling evil for good, chang of behavior according to the needs of the addressees, adjustment of optimism and pessimism, gratitude for the others, honesty and truthfulness and avoidance of lies, sharing of the sorrows and joys of fellow human beings, not trusting others before knowing them, attention to freedom and avoiding human slavery, not demanding from wrong people, avoiding selfishness and arrogance, controversy and enmity, controling anger and rage, avoiding flattery, fawning on, jealousy, stubbornness, backbiting, faultfinding, and so on.
The results of the research show that thanks to the realization of "spirituality-oriented" education, social anomalies are greatly reduced, social cooperation reaches its highest level and social behaviors are regulated based on right and rightism, in a way that it leads to public satisfaction and flourishing of human values ​​in society and the prepration to create a utopia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • components of social education
  • spirituality-oriented
  • Nahj al-Balaghah
  • Imam Ali (AS)
  1. منابع

    • قرآن کریم، ترجمۀ الهی قمشه‌ای، (1386)، چاپ اول، تهران، نشر جمهوری.
    • نهج ‌البلاغه، مترجم: محمد دشتی، (1393)، چاپ هجدهم، قم: پیام مقدس.
    1. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (شیخ صدوق)، (1377)، معانی‌الأخبار، ترجمه: عبدالعلی محمدی شاهرودی، چاپ دوم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    2. ابن‌فارس، احمد، (1414ق)، معجم مقاییس‌اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، چاپ اول، قم: مکتب الاعلام‌الاسلامی.
    3. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (ق1414)، لسان‌العرب، تصحیح: جمال‌الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    4. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (بی‌تا)، غرر الحکم و درر الکلم، چاپ هشتم، تهران: بی‌جا.
    5. حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی، (1377)، درآمدی بر نظام تربیتی اسلام، تهران: دفتر تحقیقات و تدوین متون درسی.
    6. حرعاملی، محمدبن‌حسن، (1409ق)، وسائل ‌الشیعة، تصحیح: مؤسسة آل‌البیت (ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت.
    7. حق‌شناس، علی محمد و همکاران، (1383)، فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی_فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
    8. حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، محمد؛ حکیمی، علی، (1380)، الحیاة، ترجمه: احمد آرام، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ‌اسلامی.
    9. حلوانی، حسین بن محمد، (1408ق)، نزهة ‌الناظر و تنبیه ‌الخاطر، مصحح: مدرسة الإمام المهدی (عج)‌، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام‌المهدی (عج).
    10. دهخدا، علی‌اکبر، (1373)، لغت نامه، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    11. راغب‌اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، (1374)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، چاپ دوم، تهران: مرتضوی.
    12. عمید، حسن، (1381)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
    13. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، (1409ق)، کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
    14. کلینی، محمدبن‌یعقوب، (1369)، اصول‌کافی، ترجمه: سیدجواد مصطفوی، چاپ اول، تهران: کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه.
    15. لیثی واسطی، علی‌بن‌محمد، (1376)، عیون ‌الحکم و المواعظ (للیثی)، تصحیح: حسین حسنی بیرجندی، قم: دارالحدیث.
    16. مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالأنوار، تصحیح: جمعی از محققان، جلد 72 و 74، چاپ دوم، بیروت: دارإحیاء التراث‌العربی.
    17. __________، ‌(1364)، بحار الانوار، ترجمه: ابوالحسن موسوی همدانی، جلد 68، چاپ اول، تهران: کتابخانه مسجد ولی عصر.
    18. محدثی، جواد (1392)، اخلاق معاشرت، چاپ سی و نهم، قم: بوستان کتاب.
    19. مطهری، مرتضی (بی‌تا)، جاذبه و دافعه علی (ع)، مجموعه آثار، جلد 16، تهران: صدرا.
    20. مکارم شیرازی، ناصر (1387)، پیام امام امیرالمؤمنین (ع): شرح تازه و جامعی بر نهج ‌البلاغه، جلد 9، چاپ اول، قم: انتشارات امام علی (ع).
    21. _______ (1390)، پیام امام امیرالمؤمنین (ع): شرح تازه و جامعی بر نهج ‌البلاغه، جلد 12، چاپ اول، قم: انتشارات امام علی (ع)
    22. نوری، حسین‌بن‌محمد (1408ق)، مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل، تصحیح: مؤسسة آل‌البیت (ع)، چاپ اول، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).